…………………………………………………………………………………………………………. 1

1-2- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………… 3

1-3- اهداف کلی تحقیق………………………………………………………………………………………… 5

1-3-1- سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………. 6

1-3-1- متغیّرهای تحقیق……………………………………………………………………………………….. 6

1-3-2-1- رسالت ادبیات در مقابله جامعه و بالعکس……………………………………………………. 7

1-3-2-2- سیاست و حکومت………………………………………………………………………………… 8

1-3-2-3- نهادهای اجتماعی…………………………………………………………………………………… 8

1-3-2-4-فرهنگ…………………………………………………………………………………………………. 9

1-3-2-5- ارزش­های اجتماعی………………………………………………………………………………… 9

1-3-2-6- هنجارهای اجتماعی………………………………………………………………………………… 9

1-3-2-7- ادبیات طنز…………………………………………………………………………………………… 9

1-4- ضرورت و اهمیت پژوهش……………………………………………………………………………… 10

1-5- پیشینه­ی پژوهش…………………………………………………………………………………………… 11

1-6- روش اجرای تحقیق………………………………………………………………………………………. 14

 

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2-1- شرح حال «نسیم شمال»………………………………………………………………………………….. 16

2-2- آثار نسیم شمال…………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-1- نسیم شمال و ملانصرالدین………………………………………………………………………….. 18

2-2-2- دلایل موفقیت نسیم شمال……………………………………………………………………………. 19

2-3- برگ آخر از زندگی نسیم شمال………………………………………………………………………… 21

2-4- رابطه جامعه با ادبیات…………………………………………………………………………………….. 22

2-5- جامعه و زندگی اجتماعی………………………………………………………………………………… 23

2-6- جامعه ­شناسی……………………………………………………………………………………………….. 25

2-7- اصالت جامعه ­شناسی ادبیات…………………………………………………………………………….. 25

2-8- نقد جامعه­شناختی ادبیات………………………………………………………………………………… 25

2-8-1- فایده­ های نقد جامعه­شناختی ادبیات………………………………………………………………… 26

2-9- پیوند ادبیات با جامعه در عصر مشروطه……………………………………………………………… 26

2-9-1- ادبیات مشروطه………………………………………………………………………………………… 27

2-10- ویژگی­های مهم ادبیات مشروطه……………………………………………………………………… 27

2-10-1-ویژگی شعر مشروطه…………………………………………………………………………………. 28

2-11- اصول اندیشه، زبانی و ادبی شعر مشروطه…………………………………………………………. 29

2-11-1- اومانیسم………………………………………………………………………………………………… 29

2-11-2- رئالیسم…………………………………………………………………………………………………. 30

2-11-3- ناسیونالیسم…………………………………………………………………………………………….. 31

2-11-4- پرهیز از لفاظی زبانی………………………………………………………………………………… 31

2-11-5- عدم اتکا بر آرایه­ها و صنایع ادبی………………………………………………………………… 32

2-12- ادبیات و تاریخ…………………………………………………………………………………………… 33

2-13- تعریف طنز……………………………………………………………………………………………….. 34

2-13-1- طنز در دوره­ مشروطه…………………………………………………………………………….. 34

2-13-2- شعر نسیم، طنزی ملایم اما کوبنده………………………………………………………………… 35

2-14- ادبیات عامیانه…………………………………………………………………………………………….. 36

2-14-1- مثل­ها……………………………………………………………………………………………………. 37

 

فصل سوم: بحث و بررسی

3-1- مضامین اشعار نسیم شمال……………………………………………………………………………….. 40

3-1-1- محتوای اجتماعی………………………………………………………………………………………. 41

3-1-1-1- ریا و تظاهر………………………………………………………………………………………….. 42

3-1-1-2- دین……………………………………………………………………………………………………. 43

3-1-1-2-1- دعوت به اتحاد اسلام………………………………………………………………………….. 52

3-1-1-2-2- روشنفکری ضدّ مذهب………………………………………………………………………… 53

3-1-1-3- تعلیم و تربیت………………………………………………………………………………………. 55

3-1-1-4- زن و اهمیت و جایگاه او در خانواده و اجتماع……………………………………………… 56

3-1-1-4-1- حق تحصیل زنان……………………………………………………………………………….. 57

3-1-4-2- ظلم و ستم نسبت به زنان………………………………………………………………………… 61

3-1-1-4-3- تأکید بر عفت، حجاب زنان………………………………………………………………….. 62

3-2-1- محتوای سیاسی…………………………………………………………………………………………. 63

3-2-1-1- اصطلاحات اجتماعی………………………………………………………………………………. 64

3-2-1-2- مفهوم آزادی در اشعار نسیم شمال……………………………………………………………… 65

3-2-1-2-1- آزادی بیان………………………………………………………………………………………… 66

3-2-1-2-2- آزادی مطبوعات…………………………………………………………………………………. 69

3-2-1-2-3- آزادی زنان……………………………………………………………………………………….. 71

3-2-1-2-4- آزادی: رهایی از استبداد داخلی……………………………………………………………… 73

3-2-1-2-5- آزادی: رهایی از استعمار و تجاوز اجنبی………………………………………………….. 78

3-2-1-2-6- آزادی انتخابات………………………………………………………………………………….. 81

3-2-1-3- واژه وطن در ادبیات فارسی……………………………………………………………………… 82

3-2-1-3-1- مفهوم وطن در بعد سیاسی و حکومتی در دوره­ مشروطه…………………………… 83

3-2-1-3-2- وطن در شعر دوره­ مشروطه……………………………………………………………….. 84

3-2-1-3-2-1- وطن در اشعار نسیم شمال………………………………………………………………… 84

3-2-1-4- مشروطه و بازتاب آن……………………………………………………………………………… 86

3-2-1-4-1- بازتاب مشروطه در اشعار نسیم شمال……………………………………………………… 88

3-2-1-4-1-1- بزرگداشت مشروطه و آثار و نتایج آن…………………………………………………. 88

3-2-1-4-1-1-1- تأیید و تکریم نظام مشروطه و حاکمیت قانون……………………………………. 88

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

3-2-1-4-1-1-2- اجرای عدالت و رفع ستم……………………………………………………………… 89

3-2-1-4-1-1-3- آسایش و سعادت مردم………………………………………………………………… 90

3-2-1-4-1-1-4- استقبال از مجلس شورا…………………………………………………………………. 90

3-2-1-4-1-1-1-5- تشویق مردم به انتخاب وکلای لایق……………………………………………… 91

3-2-1-4-1-2- ناامیدی از استقرار مشروطه و انتقاد از مخالفان آن…………………………………… 93

3-2-1-4-1-2-1- ناامیدی از استقرار مشروطه و انتقاد از وضع نابسامان کشور…………………… 93

3-2-1-4-1-2-2- انتقاد از انحراف مشروطه………………………………………………………………. 93

3-2-1-5- انتقاد از غوغای جمهوری خواهی………………………………………………………………. 95

3-2-1-6- توجه به مسائل جهانی…………………………………………………………………………….. 97

3-3-1- محتوای اقتصادی………………………………………………………………………………………. 99

3-3-1-1- فقر و فاصله طبقاتی……………………………………………………………………………….. 102

3-3-1-2- مشاغل………………………………………………………………………………………………… 104

3-3-1-3- کسادی بازار…………………………………………………………………………………………. 105

3-3-1-4- فساد مالی……………………………………………………………………………………………. 105

3-3-1-5- وابستگی اقتصادی ایران به غرب……………………………………………………………….. 106

3-4-1- مضامین فرهنگی……………………………………………………………………………………….. 108

3-4-1-1- تعدد همسر………………………………………………………………………………………….. 108

3-4-1-2- آداب و رسوم در ایام مشهور……………………………………………………………………. 110

3-4-1-3- غربزدگی……………………………………………………………………………………………… 112

3-4-1-4- بی­سوادی…………………………………………………………………………………………….. 113

3-4-1-5- رواج خرافه و نادانی در دوره­ مشروطه…………………………………………………….. 114

3-4-1-5-1- جهل و خرافه ستیزی در دیوان اشعار ایرج میرزا………………………………………… 115

3-4-1-5-2- جهل و خرافه ستیزی در دیوان اشعار ملک الشعرای بهار……………………………… 115

3-4-1-5-3- جهل و خرافه ستیزی در اندیشه­ی نسیم شمال…………………………………………… 117

 

فصل چهارم: نتیجه گیری

4-1- نتیجه ­گیری…………………………………………………………………………………………………… 121

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………….. 1

چكیده:

1ـ1ـ مقدّمه

جامعه ­شناسی ادبیات، شاخه­ای چند رشته­ای از علوم اجتماعی است که به موضوعاتی چون شناخت آداب و رسوم جامعه و بررسی نگرش اجتماعی شاعران و نویسندگان دوره­ های گوناگونی می ­پردازد. و رویکردی انتقادی به آن، به معنای یافتن نشانه­ها و نمودهای آگاهی جمع و تحولات پیرامون آن در رابطه با دیگر تحولات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در مکان و زمان­های مختلف است.

ادبیّات دارای ماهیتی اجتماعی است زیرا که هیچ شاعر و نویسنده­ای در خلأ زندگی نمی­ کند،  نمی­اندیشد و سخن نمی­گوید. سخن آنان خودآگاه یا نا خودآگاه و مستقیم یا نامستقیم از زمینه ­های اجتماعی می­جوشد؛ اگر چه تأثیر عوامل و عناصر اجتماعی در شعر و نوشته­ی شاعران و نویسندگان    می ­تواند متفاوت باشد. آرنولد هاوزد (1976) معتقد است که برای درک آثار هنری کافی است که شرایط اقتصادی و اجتماعی را که اثر هنری در آن متولد شده بشناسیم. در این رویکرد، پایگاه اجتماعی هنرمند از اهمیت ویژه­ای برخوردار است و به همراه شرایط جامعه در آثار هنری نقش تعیین­کننده دارد (راو راد، 1382: 12-14).

همان­طور که می­دانیم یکی از دوره­ های سرنوشت­ساز تاریخی ایران عصر مشروطه است دوره­ای که در آن در تازه­ای بر روی ادبیات فارسی گشوده می­ شود؛ ادبیات با سیاست و مسائل اجتماعی و مفاهیم جدیدی که تا آن زمان سابقه­ای به این گستردگی نداشته همچون جانبداری از عدالت، آزادی، نکوهش استبداد، نفرت از بیگانگان، وطنی­پرستی پیوند می­خورد. در ادبیات قلم برای نخستین بار برای روبه رو شدن با عامه مردم به کار می­افتد. و اشعار کسانی همچون عارف، نسیم شمال و عشقی به خاطر بیان درد مردم و جامعه زمان خود در قلب  مردم نفوذ پیدا می­ کند.

تاریخ پر فراز و نشیب ایران، همراه با جنگ و صلح، ظلم و عدالت، شادی، اندوه، امید و ناامــیدی

است. در طی تاریخ ایران، مردمانی زیسته­اند که همواره با اسلحه و یا با اندیشه و قلم خود به مقاومت و مبارزه پرداخته­اند که در این میان شاعران و نویسندگان جامعه­شناس، مردم دوست، خوش درخشیده­اند.

سید اشرف الدین حسینی از جمله شاعران بزرگی بود که سروده­های او بیانگر رویدادی سیاسی و یا در بردارنده­ی طنزی اجتماعی و فرهنگی بود که در مجموع، نمایشگر وقایع جاری سرزمینمان از ابتدای عصر مشروطه تا دوران رضاخانی بود.

نسیم شمال از جمله شاعران بزرگی بود که ادبیات را با جامعه و مردم به مفهوم واقعی آن گره زده بود. با اشعاری که علاوه بر سادگی و شیرینی و تاحدی طنز گونه بودن اما سرشار از احساسات پاک میهن­پرستانه­ی و بشردوستانه به روشن کردن افکار عموم افراد جامعه می­پرداخت.

كتاب غره الكمال، مجیرالدین را ستوده و او را به خاقانی برتری داده است. (7)

در اشعار او اثر سبك خاقانی تا حدی مشهود است منتهی اولاً مجیر سخنی ساده تر دارد و ثانیاً هیچگاه نتوانسته است قدرت كم نظیر استاد خود را در ایجاد تركیبات بدیع و مضامین و معانی دقیق نشان دهد و ثالثاً اثر این اقتفا در همه قصائد او آشكار نیست بلكه مجیر را در پاره ای از قصائد او در همان مسیر عادی و طریقه معتاد شعر و زبان فارسی در اواخر قرن ششم مشاهده می كنیم. (8)

روی هم رفته نظر او به ظواهر متوجه است و به حقیقت و مغز تصوف، كمتر نظر دارد و از اینجا می‌توان نتیجه گرفت كه تصوف مجیرالدین (اگر تصنعی نباشد) به تصوف عمومی كه به ویژه در قرن دوم و سوم و عهد تیموریان تا بدین عهد، معمول بوده، نزدیک و در حقیقت سلوك زاهدانه در فكر او موثر افتاده است چنانكه به همین نظر اخوان الصفا را به خصومت بزرگان دین سزاوار می پندارد؛ و در صفت یاران نبی (ص) می گوید:

بوده با هم هرچهار از بهر حل و عقد شرع               در صفت اخوان و خصم اهل اخوان‌الصفا

معلوم نیست كه مجیر بدین زهد و قناعت و گوشه گیری كه دم از آن می زند كی عمل كرده، چه آثار تاریخی گواه است كه زندگانی او به مدح گویی سپری شده و به راستی این زهد شگفت كه مقام وصف از زهد بایزید و بوالحسن خرقانی كم نمی آید با مهاجات شعرا نیز به هیچ روی سازش ندارد. چه زهاد را در كار خود آن استغراق هست كه با دیگران پردازند و اگر حسن ظن منظور گردد و تصوف وی ساختگی و زبانی فرض نشود ناچار باید گفت كه او یک چند زندگی زاهدانه داشت كه تذكره نویسان از آن آگاهی نداشته اند. (9)

رشید و طواط در مدح وی می گوید:

ای مجیر دین ایزد! كایزدت بادا مجیر           در معانی بی عدیلی در مكارم بی نظیر

داعی اعمال را كف جواد تو مجیب             خایف ایام را سعی جمیل تو مجیر

(دیوان مجیر، ص 3)

دیوان مجیر قریب به پنجهزار بیت و مشهونست به قصاید عالی و غزلهای لطیف. (10) دیوان مجیرالدین بیلقانی به تصحیح و تعلیق استاد مرحوم دكتر محمدآبادی باویل، كه

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 در واقع رساله دكترای ایشان است، تنها تحقیقی است كه در این زمینه انجام گرفته است.

 

شیوه كار نگارنده

در گزارش این بیست قصیده اول دیوان مجیرالدین، به ترتیب ذیل عمل شده است:

پس از معرفی كوتاه هر قصیده معانی لغات و واژگان، اصطلاحات، كنایات و تعبیرات ابیات توضیح داده شده، و در مواردی كه استشهاد از نظم و نثر ادبی فارسی- مخصوصاً از اشعار خود شاعر- در روشن شدن مطلب مؤثر بوده، بدین امر پرداخته شده است، و در معرفی قصاید به منابعی از قبیل تاریخ ادبیاتها، سخن و سخنوران استاد فروزان فروحاشیه‌ی این كتاب، پاورقی دیوان مجیر و دیوان خاقانی مراجعه شده تا به اصطلاح شأن نزول قصاید، سخنان استاد فروزانفر درباره بعضی قصاید و ابیات آن و تقلید مجیرالدین از استادش خاقانی در سرودن چامه هایش، بررسی شود.

در مواردی كه معنی بیت ها بر اساس واژگان و تركیبات به كار رفته در آن مبهم و نامفهوم به نظر می‌رسیده، در صورت مفهوم بودن ابیات با واژگان و تركیبات نسخه های دیگر- كه در پاورقی دیوان آمده بود- معنی آنها نوشته شده است.

همچنین اگر معنی بیت، قابل توجیه به وجه یا وجوهی دیگر نیز بوده، به ترتیب اولویت معنایی، آن وجه یا وجوه نیز ذكر شده است.

تمامی ابیات توضیح داده شده و دست كم معنی روانش نوشته شده است و هیچ بیتی حذف و یا به بهانه سادگی به حال خود رها نشده است.

: طرح تحقیق

اضمحلال خوارزمشاهیان، اسماعیلیة الموت و خلافت عباسی بغداد، در زمرة برجسته ترین پیامدهای یورش مغولان به قلمروی اسلامی محسوب می شوند. تكاپوهای نظامی- سیاسی این مهاجمان موجبات شكل گیری حكومت مغولی ایلخانان را در چارچوب مرزهای ایران فراهم ساخت. با           به قدرت رسیدن منگوقاآن فرزند تولوی، امپراتوری مغول دستخوش تحولاتی بنیادین و چشمگیر گردید. متعاقب آن ایران نیز از این تغییرات در امان نماند، زیرا دستیابی به ایران راه را برای فتوحات آیندة مغولان آماده می كرد. از طرفی، هنوز برخی از مناطق خوارزمشاهی به طور كامل تصرف نشده و قدرت مغولان به طور تمام و كمال استحكام نیافته بود.

هلاكوخان در ادامة فتوحات خود رو به منطقة شام نهاد، و شهرهای حلب و دمشق را       تصرف نمود. در این هنگام خبر فوت ناگهانی منگوقاآن و بروز اختلاف جهت جانشینی میان قوبیلای و       اریغ بوكا، باعث شد كه هلاكوخان به ناچار به مقّر حكومتی خویش در آذربایجان مراجعت نماید. كتبوقانویان فرماندهی سپاهیان مغول را در زمان نبود هلاكو به عهده گرفت، و در سال 658 ﻫ / 1260 م در محلی به نام عین جالوت از سپاهیان ممالیک شكست سختی خورد.

برآیند نهایی این فرایند پر فراز و نشیب چندین ساله، تشكیل حكومت ایلخانی و تثبیت آن در چارچوب مرزهای سیاسی _ تاریخی ایران بود. دولت تازه تأسیس ایلخانان طی مدت هشتاد و اندی سال موجب بروز تحولات عمیق و شگرف در معادلات منطقه ای و مناسبات بین المللی ( فرامنطقه ای ) گردید.

با استقرار ایلخانان در ایران، مرزهای این قدرت تازه تأسیس با همسایگانش اعم از مغول و    غیر مغول، عرصة بروز كشمكش و درگیری های متداوم در طول سالیان دراز بود. مهّم ترین، متشنّج ترین و در عین حال پیچیده ترین روابط خارجی ایلخانان، در سرحدات غربی آنان دنبال می شد. مهّم و متشنّج از آن جهت كه مملوكان مصر در

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 سرحدّات خود نسبت به كمترین پیشروی ایلخانان                       واكنش نشان می دادند.

به هر شكل، بعد از استقرار هلاكوخان در ایران و شكست سهمگین مغولان در عین جالوت،     و مقاومت سرسختانة ممالیک در برابر اقدامات توسعه طلبانة ایلخانان، طولانی ترین روابط خصمانه بین طرفین به وجود آمد. بطوریكه باعث استقرار و تداوم وضعیت جنگی بین دو حكومت به مدّت 60 سال گردید. علاوه بر لشكركشی های گسترده، كینة ایلخانان نسبت به ممالیک مصر و بالعكس به اشكال مختلف از جمله زد و خوردهای محدود مرزی، ارسال نامه های تهدید آمیز، اعزام جاسوس،             رد و بدل كردن سفرا، تلاش جهت ایجاد اتحادیة نظامی علیه رقیب و به ویژه پناه دادن به فراریان و پناهندگان تداوم یافت.

طرفین متخاصم از پناهندگان و فراریان به خوبی استقبال می كردند و حتّی در مقاطعی نیز با   دادن امتیازات ویژه و قابل توجه، سعی در جلب نظر این افراد و گروه ها داشتند. این نمایندگان از    جنبه های مختلف نظامی، سیاسی، حكومتی، اطلاعاتی، تجاری، صنعتی، هنری و … نزد حاكمان جدید خود تأثیر گذار بودند.

توجه به نقش افراد و گروه های فراری و پناهنده، روزنه ای جدید در مناسبات میان ایلخانان و ممالیک می گشاید. مناسباتی تؤامان با خصومت دو طرف، كه در نهایت با تحویل  و  بازگرداندن  آخرین

پناهنده از جانب ممالیک به ایلخانان به پایان رسید و مقدمات انعقاد قرار داد صلح میان طرفین به سال 723 ﻫ / 1323 م را فراهم ساخت.

تبیین مراحل مختلف روابط ایلخانان و ممالیك، متأثر از نقش پناهندگان و فراریان،            تبیین و تحلیل جایگاه و نقش آنان در بروز تداوم روابط خصمانه میان ایران و مصر، از موضوعات اساسی مورد بررسی رسالة حاضر می باشد.

:

پس از هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه ندای اسلام در محدوده شبه جزیره عربستان، گستره قابل ملاحظه ای پیدا کرد و با پیروزی های تاریخی مسلمین بر کفار و مشرکین، حوزه اثر اسلام در    محدوده ی این شبه جزیره بیشتر نیز می شد و لازم بود تا پیامبر اکرم (ص) با حضور در مکه یک بار دیگر حضور اسلام را به نمایش بگذارد. لذا در سال ششم هجرت به قصد انجام عُمره مفرده عازم مکه شد که با ممانعت قریش مواجه و در نهایت با انعقاد قرارداد صلحی به نام صلح حُدیبیه، زمینه را برای فتوحات بعدی از جمله فتح مقتدرانه مکه فراهم نمود.

آن چه قابل تأمل است این است که چه عواملی در فتح مکه تاثیر گذار بوده و فتح مکه چه تأثیری در جزیره العرب داشته است؟ بدون شک پیروزی ها و موفقیت های مستمر سپاه اسلام به خصوص در سالهای اخیر مانند صلح حُدیبیه، فتح خیبر و رخدادهای پس از آن و هم چنین پیشجبینی های قرآن و امدادهای غیبی الهی، نقش پیامبر و شخصیت معنوی وی، دارا بودن قوای نظامی مؤثر و پا در رکاب و ایمان و توکل مسلمانان را می توان از عوامل اصلی فتح مکه دانست.

بنابر آنچه گفته شد، فتح مکه به رهبری مدبرانه پیامبر اکرم(ص) و قدرت بلامنازع لشکر مقتدر اسلام و ایمان و توکل بر خدا و استفاده از تاکتیک غافلگیری مشرکان صورت گرفت که همان منشاء        پیشرفت های بعدی و تمدن اسلامی در شبه جزیره عربستان و حتی در سایر ممالک گردید.

مقدّمه

شهر مكه در عصر جاهلیت، مركز تجاری، و از این رو، مورد توجه بود و از اقصی نقاط عالم برای خرید و فروش بدان مكان می آمدند. در عین حال، این شهر برای جهانیان آن زمان، دارای ارج و منزلتی معنوی نیز بوده است. آیات و روایات به روشنی بیان می كنند كه این شهر مركز معنوی بوده و كعبه ارج و منزلتی خاص نزد اقوام مختلف داشته است. برای مثال، به دو نمونه اشاره می كنیم:

الف. خداوند می فرماید: «وَ أَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوكَ رِجَالا وَ عَلَی كُلِّ ضَامِر یَأْتِینَ مِن كُلِّ فَجّ عَمِیق؛ و در میان مردم برای (ادای) حج بانگ برآور تا (زائران) پیاده و (سوار) بر هر شتر لاغری ـ كه از هر راه دوری می آیند ـ به سوی تو روی آورند.كه حضرت ابراهیم(ع) مأمور به دعوت مردم آن زمان به انجام مراسم حج شده است.

ب. باز خداوند در جای دیگر می فرماید: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْت وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَكَّةَ مُبَارَكاً وَ هُدًی لِّلْعَالَمِینَ.» این آیه به گفته برخی از مفسّران هم دلالت بر جنبه معنوی كعبه می كند و هم جنبه مادی آن؛ یعنی، واژه «مباركاً» (خیركثیر) بر جنبه مادی اشاره دارد و واژه هدی للعالمین بر جنبه معنوی.

رسالت پیامبر(ص) در شهر مكه آغاز شد، شهر مكه، براى ابلاغ و گسترش اسلام از زمینه‏اى برخوردار بود كه مناطق دیگر جهان از آن بى‏بهره یا كم‏بهره بودند.ویژگیهاى این منطقه از جهات مختلفى مى‏توانست در تكامل و رشد اسلام در میان مردم مؤثر باشد.

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

دومین مسأله آن كه مكه یک مركز تجارى بود و افزون بر آن كه مكیان اهل تجارت بودند  و هر سال دو مرتبه راهى مناطق شامات و یمن و حبشه براى تجارت مى‏شدند، خود مكه نیز محل رفت و آمد كاروانهایى بود كه از شما به جنوب یا از غرب به شرق مى‏رفتند، از این رو مكه محل رفت و آمد بسیارى از تجار آن روزگار بود.

سومین مسأله آن كه مكه حرم تلقى مى‏شد. وقتى ابراهیم(ع) به این منطقه لم یزرع آمد، اقدام به بناى خانه‏اى نمود،  كه «بیت الله الحرام» نام گرفت. ابراهیم(ع) پس از ساختن كعبه دعا كرد تا خدا مكه را شهرى امن قرار دهد. خداوند دعاى او را مستجاب فرمود و آنجا را «حرم امن» قرار داد چنان كه خود خداوند نیز به این شهر قسم یاد مى‏كند. علاوه بر حرمت مكه، ماه هاى حرام عاملى بود تا قبایل در ماه هاى مزبور به راحتى و با اطمینان از عدم حمله قبایل دیگر، بتوانند به مكه و بازارهاى اطراف آن بروند

چهارمین مسأله موقعیت جغرافیائى مكه نسبت به جهان آن روز بود. این شهر در میان ایران و روم در شرق و غرب، وضعیت میانه‏اى داشت و بویژه بعدها در گسترش دعوت اسلامى در هر دو سوى جهان نقش مهمى داشت.

ویژگیهاى گفته شده براى شهر مكه، سبب شد تا هم از لحاظ «خبرى» و هم از جهت «عملى» این شهر نقش مهمى را در گسترش و تمدن اسلام ایفا كند. روشن است كه تكلیف‏ پیامبر(ص) ابلاغ اسلام به مردم بود و گسترش خبرى اسلام از این نقطه به سراسر جهان و مناطق دور افتاده جزیرة العرب، خود عمل به این وظیفه مهم بود. امن بودن شهر مكه كه عرب به پیروى از ابراهیم(ع)آن را پذیرفته و مراعات مى‏كرد سهمى قابل توجه در كار نشر دعوت اسلامى داشت.

پس از هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه ندای اسلام در محدوده شبه جزیره عربستان، گستره قابل ملاحظه ای پیدا کرد و با پیروزی های تاریخی مسلمین بر کفار و مشرکین، حوزه اثر اسلام در محدوده ی این شبه جزیره بیشتر نیز می شد و لازم بود تا پیامبر اکرم (ص) با حضور در مکه یک بار دیگر حضور اسلام را به نمایش بگذارد. لذا در سال ششم هجرت به قصد انجام عُمره مفرده عازم مکه شد که با ممانعت قریش مواجه و در نهایت با انعقاد قرارداد صلحی به نام صلح حدیبیه، زمینه را برای فتوحات بعدی از جمله فتح مقتدرانه مکه فراهم نمود.

بنابراین در فصل اول بعد از بیان اهمیت موضوع و هدفهای تحقیق به بررسی چند منبع اصلی پرداخته و در پایان واژگان کلیدی تعریف و  تفسیر شده است.

در فصل دوم بعد از بررسی موقعیت شبه جزیره عربستان به تاریخ و جغرافیای مکه از زمان حضرت ابراهیم تا ظهور اسلام اشاره شده و در ادامه جایگاه کعبه نزد ملت ها و ادیان مختلف، بررسی نام ها و ویژگی های کعبه در قرآن ، قسمت های مقدس کعبه و… ذکر گردیده است.

در فصل سوم به مکه در دوران اسلامی از ظهور اسلام تا زمان هجرت و از هجرت تا فتح مکه در سال هشتم هجری اشاره شده و واقعه فتح مکه به روشنی تبیین شده است.

در فصل چهارم نقش و تاثیرات فتح مکه در توسعه و تثبیت اسلام و نقش یهودی ها و دیگر ادیان و نگاه قبائل و موضعگیری آنها و تغییراتی که از فتح مکه تا رحلت پیامبر اکرم(ص) از نظر وسعت و موقعیت جغرافیایی مکه صورت گرفته است را مورد بررسی قرار داده است.

در جهان امروز، تاثیر‌اندیشه­ها و قالبهای فکری بر شکل­ گیری رویدادهای سیاسی امری بدیهی محسوب می­ شود.

نظامهای فکری که حاصل تغییر در بینش و بصیرت‌اندیشمندان در یک دوره­ زمانی می­باشند، بر سیاستهای ملی و اهداف و رویکردهای جهانی تاثیرگذار خواهند بود.

واضح­ترین مثال در این رابطه را می­توان«ایجاد تحولی بنیادین در الگوهای فکری حاکم بر جهان در اثر دو رویداد وحدت آلمان در سال 1871 توسط بیسمارک و سپس در 1991 توسط کهل مطرح کرد که این تغییر در الگوهای فکری جهانی سبب بروز جنگهای جهانی اول و دوم گشت.»[1]

توجه به این نکته ضروری است که‌اندیشه­ های به بار نشسته در یک قرن در سده‌های پیشین تولد یافته و در قرنهای بعدی اثرات پایدار آنها مشخص شده است و امکان تفکیک کامل آنها در یک زمان واحد میسر نیست.

از این رو نگارنده در مواردی اندیشه‌های قرن هجدهم را که تاثیرگذار بر رویدادهای قرن نوزدهم هم بوده ­اند، مطرح کرده است.

قرن هیجدهم‌اندیشه­ های رشد و ترقی در زمینه ­های ثروت، تمدن و سازمان اجتماعی و تکنولوژی روبه افزایش است.

فیلسوفان و‌اندیشمندان سیاسی عمدتاً نمایندگان جامعه­ بورژوازی هستند و به حقانیت نظراتشان درباره امکانات نامحدود ثروت و قدرت ایمان دارند.

از سوی دیگر هنرمندان و نویسندگان رمانتیک آماده­ی مقابله با مدافعان آثار کلاسیک می­باشند.

قرن نوزدهم و‌اندیشه‌های رادیکالی  فیلسوفان آن همراه با سیاستهای زمامداران اروپا  بستری را مهیا ساخت که جرقه‌های آن در نیمه اول قرن بیستم، جریانهای فکری و اقتصادی چون «لیبرالیسم»[2]، «سوسیالیسم[3]»،«امپریالیسم[4]»و«میلیتاریسم[5]» را به دنبال داشت و از نظر سیاسی نیز دو جنگ ویرانگر جهانی را پدید آورد.

نگارنده­ی رساله برای اینکه تصویر روشنی از تاثیر‌اندیشه­ های سیاسی و فلسفی بر حوادث قرن نوزدهم در دو کشور فرانسه و آلمان ارائه دهد، لازم دیده تا چشم‌اندازی گذرا از تاریخ فرانسه و همچنین آلمان ارائه نماید و تا خواننده با پیش درآمدی منطقی به مطالعه­ فصل‌های بعدی اقدام کند.

محتوای این رساله شامل هشت فصل می­باشد، که نگارنده آهنگ بحث ها را به ترتیب عناوین زیر به رشته تحریر در آورده است.

در فصل اول تصویری از چهارچوب تحقیق با محوریت بیان مسئله درباره ابعاد مختلف رویدادهای سیاسی آلمان و فرانسه به قرن نوزدهم همراه با تاثیرگذاری‌اندیشه­ های فلسفی و سیاسی بر این حوادث مورد بررسی قرار گرفته است.

ضمناً روش تحقیق و نحوه­ پژوهش، روش جمع­آوری اطلاعات و محدودیتهای موجود در مسیر تحقیق توضیح داده شده است.

در فصل دوم مختصری از تاریخچه­ی فرانسه تا 1648.م ارائه شده است، زیرا نگارنده معتقد است در سلسله مراتب بحث برای تفهیم بهتر مطالب نیاز به پیوند کلمات با

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 گذشته­ فرانسه است.

در فصل سوم نگاهی گذرا به تاریخ آلمان تا 1648.م انجام گرفته است. تا با فصل دوم ارتباط منطقی برقرار گردد. از سوی دیگر تاریخ آلمان همسو با تاریخ فرانسه به صورت مختصر مورد بررسی قرار گیرد.

در فصل چهارم این فصل با عصر لوئی چهاردهم آغاز می­گردد تا زمینه ­های بروز انقلاب فرانسه به صورت تحلیل درست بر سیر حوادث صورت پذیرد. سپس رخدادهای انقلاب فرانسه تا کنگره­ی وین به ترتیب منطقی بررسی می­گردد. از آنجایی که انقلاب فرانسه و عصر ناپلئون از عوامل بسیار تاثیرگذار بر‌اندیشه­ های قرن نوزدهم بوده است. نگاه گذرا به آن ادامه­ تحقیق را دچار مشکل می­سازد از این رو جدای از حوادث حاشیه­ای، هسته­ای اصلی شکل­ گیری حوادث این دوران تا کنگره­ی وین کاملاً مطرح گشته است.

در فصل پنجم سیاست آلمان از شکل­ گیری حکومت پروس تا رایش دوم مطرح شده است.   این دوران بیشتر مدیون ظهور شخصت بیسمارک در صحنه­ی سیاسی پروس است. تکوین شخصیت بیسمارک و رسیدن او به مقام صدارت در این فصل مورد ارزیابی قرار گرفته است.

در فصل ششم تاسیس امپراتوری آلمان( رایش دوم) مورد بحث و تحلیل قرار گرفته‌اند‌.  در محتوای فصل به نقش برجسته­ی بیسمارک در انقلاب لهستان که بسیاری از موازنه­های قدرت را دچار آشوب کرد اشاره شده، در ضمن به جنگهای سه­گانه او علیه دانمارک، اتریش و فرانسه پرداخته شده و عواقب جنگها و هموار شدن مسیر وحدت آلمان تا شکل­ گیری رایش دوم اشاره گردیده است.

در فصل هفتم به سیاست بیسمارک مبنی بر حفظ وحدت از طریق اتحاد با کشورهای دیگر، و تقویت اقتدار آلمان اشاره شده است و به صورت مبسوط سیاستهای جهانی و داخلی آلمان تا پایان عصر بیسمارک مطرح گردیده است.

در فصل هشتم تحولات فلسفی غرب در قرن نوزدهم مورد بررسی قرار گرفته است. و نگرش‌ها و قالب‌های فکری حاکم بر این دوران که عمدتاً بر رویدادهای سیاسی فرانسه و آلمان تأثیرگذار بوده‌اند مطرح شده است.

در فصل نهم فلاسفه­ی تاثیرگذار و نقش آفرین و‌اندیشه‌های کاربردی آنان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به دلیل کثرت فلاسفه و‌اندیشمندان قرن نوزدهم تنها آن عده که بیشترین تاثیر را در نوگرایی‌اندیشه‌ها یا تحکیم سیاستها داشته اند مطرح شده‌اند و لاجرم از ذکر نام سایر‌اندیشمندانی که اشتراک نظر با بقیه داشته اند و یا حوزه­ تاثیرگذاری آنان بر موضوع مورد بحث در این رساله زیاد نبوده است چشم پوشی شده است.

پس از پایان فصل نهم نگارنده به نتیجه‌گیری درباره‌ی بحث‌های رساله اقدام کرده است و جریان اندیشه ها ونقش تفکرات فلسفی و سیاسی را بر رویدادهای کشور فرانسه و آلمان در قرن نوزدهم به صورت فشرده تحلیل نموده است.