:

-2- فرضیه های تحقیق

• علف های هرز موجب کاهش راندمان تولید محصول ذرت می شوند.
• تغییر در تراکم کاشت ذرت موجب کنترل علف های هرز غالب می شود.
• جمعیت های مختلف علف هرز تاثیرمتفاوتی بر عملکرد ذرت بیسین دارد.

1-3- اهداف تحقیق

1- تعیین میزان كنترل علف های هرز در اثر فشار رقابتی در تراكم های مختلف كاشت ذرت.

2- تعیین تراكم مطلوب ذرت در شرایط حضور علف های هرز برای منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه.

3- تعیین بحرانی ترین دوره حضور علف های هرز.

1-4- کلیات ذرت

1-4-1- تاریخچه ی پیدایش ذرت:

بررسی های باستان شناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریباً از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می شده است و بومی این نواحی است. کریستف کلمب، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا، در سال 1493م  بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد. این گیاه به دلیل بالا بودن عملکردش از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپن راه یافت(نورمحمدی، 1385).

ذرت پس از گندم و برنج مهمترین ماده غذایی دنیا را تشکیل می دهد ذرت از لحاظ فتوسنتزی گیاهی چهار کربنه است. گرچه دامنه ی سازگاری آن گسترده است ولی در اقلیم های گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد بهتری دارد. ذرت از جمله گیاهانی است که عملکرد دانه ی آن در عرض های جغرافیایی بالاتر از خاستگاه خویش زیادتر است. به دلیل استعداد زیاد در تولید دانه، ذرت را پادشاه غلات نامیده اند(امام، 1364).  کشت ذرت در ایران سابقه نسبتاً طولانی دارد ولی هرگز مورد توجه قرار نگرفته و همیشه بصورت محصول حاشیه ای که ارزش چندانی نداشته کشت می گردیده است. اولین بار در سال 1352 سطحی معادل چهار هزار هکتار بوسیله ی اداره کل مهندسی زراعی به منظور تامین خوراک دام وطیور کشت گردید (نورمحمدی و وهمکاران، 1383).از نظر مناطق جغرافیایی مساعد برای توسعه کشت ذرت در ایران با توجه به نیازمندی های ذرت از لحاظ طول روز رشد، مجموع نیازهای حرارتی، خاک مناسب و آب مورد نیاز، استان های اصفهان، خوزستان، فارس، چهار محال بختیاری، تهران، کرمانشاه مساعد ترین مناطق هستند. در ایران ذرت معمولاً در گرگان و گنبد، خوزستان، کرمانشاه، خراسان، گیلان و مازندران تولید می گردد. در بین استان های تولید کننده ذرت، استان فارس با تولید بیش از 46 درصد کل دانه کشور مقام اول را در تولید این محصول دارد. ذرت بعد از گندم و برنج مقام سوم را بین حصولات زراعی در جهان به خود اختصاص داده است(نورمحمدی و همکاران، 1384).

1-4-2- اهمیت محصول ذرت و موارد مصرف آن

دو سوم از ماده خشک قابل مصرف انسان را غلات تشکیل می دهند که 54 درصد از آن به ترتیب به گندم، برنج و ذرت اختصاص داد. تقریباً 55 درصد از پروتئین ها، 15 درصد چربی ها، 70 درصد کربوهیدرات ها و بطور کلی 50 تا 55 درصد کالری مورد نیاز انسان در دنیا بوسیله غلات تامین می شود(نورمحمدی و همکاران، 1384). نزدیک به 20 تا 25 درصد از تولیدات جهانی ذرت به صورت مستقیم در شکل های مختلف (آرد ذرت، شیرینی، کنسرو، فرنی ذرت) در تغذیه انسان، 60 تا 75 درصد آن به صورت های مختلف مانند: دانه، خمیر، پودر، سیلو و … به مصررف غذای دام می رسد. بعلاوه حدود 5 درصد تولید ذرت نیز جهت فرآورده های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. ارزش غذایی فرآورده های صنعتی ذرت بسیار مهم می باشد. ذرت یکی از ارزانترین و خالص ترین منابع تولید مواد آلی جهت مصارف صنعتی است در کارخانه های نشاسته سازی از ذرت نشاسته، خوراک دام، شربت قند و روغن استخراج می کنند. در صنایع تقطیری از ذرت تخمیر شده الکل و از جوانه ذرت روغن به دست می آید (نورمحمدی و همکاران، 1384).

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

-4-3- مورفولوژی ذرت بیسین

ذرت با نام علمی Zea mays گیاهی تک لپه و یک ساله و تنها گونه زراعی وابسته به جنس Zea است.

این گیاه به شاخه پیدازادان[1]، زیرشاخه نهاندانگان[2] از رده تک لپه­ای­ها[3]، تیره گندمیان[4]، زیر تیره ی     پانیکوئیده[5] ، طایفه مائیده و جنس زئا[6] و از گونه مایز[7] تعلق دارد(حکم علی پور و همکاران، 1385).

1-4-3-1- ساختار ریشه

ذرت گیاهی علفی و یکساله، و دارای ریشه افشان می باشد. جنین در موقع جوانه زدن فقط تولید یک ریشه می کند که بسیار سریع رشد کرده و انشعاباتی تولید نموده، و در عمق خاک نفوذمی کنند(نورمحمدی و همکاران، 1384). از مزوکوتیل نیز 3تا 7 ریشه نابجا خارج می گردد. این ریشه ها همراه با ریشه جنینی، سیستم ریشه ای اولیه را در ذرت بوجود می آورند که تامین کننده آب و مواد غذایی برای ذرت در 2 تا 3 هفته اول رویش می باشد. ریشه های اصلی یا دائمی که از گره های قاعده ی ساقه منشاء می گیرند. تعداد آنها از 7 تا 8 که گاهی به 15 تا 20 ریشه هم می رسند. کار این ریشه ها جذب آب و عناصر غذایی از لایه های
سطحی خاک است. رشد این ریشه ها تا زمان ظهور گل تاجی ادامه داد و ادامه می یابد و اهمیت آنها در استقرار بوته و جذب آب و عناصر غذایی بسیار زیاد است(نورمحمدی و همکاران، 1384؛ حکم علی پور و همکاران، 1385).

بین تعداد گره های زیر زمینی و طول عمر گیاه رابطه مستقیمی وجود دارد. هرچه تعداد گره بیشتر باشد مرحله رویشی طولانی تر است. رشد جانبی ریشه های دائمی در عمق 5/2 متری است ولی قسمت اعظم آن تا عمق 30 سانتیمتری دیده شده است(نورمحمدی و همکاران، 1384).

از دومین تا هفتمین گره ساقه که بالای سطح خاک قرار دارد، ریشه های هوایی بوجود می آید. تعداد بسیار زیادی از ریشه های هوایی در داخل خاک قرار دارد، ریشه های هوایی بوجود می آید. تعداد بسیار زیادی از ریشه های هوایی در داخل خاک فرو می روند . این ریشه ها علاوه بر اینکه باعث می گردند گیاه بهتر در داخل خاک مستقر گردد و در جذب مواد غذایی نیز نقش مهمی دارند(نورمحمدی و همکاران، 1384).

1-4-3-2- ساختار ساقه

در هر گره ساقه یک برگ قرار دارد و گره ها همانند سایر غلات به طور متناوب در دو طرف ساقه قرار می گیرند. برگها از غلاف و پهنک تشکیل یافته اند. طول برگها 50 تا 80 سانتیمتر و عرض آنها 4 تا 12 سانتیمتر است. رگبرگها موازی بوده و رگبرگ میانی توسعه زیادی یافته و برجسته است. لیگول برگ ذرت به طول 3 تا 5 میلی متر می باشد. سطح زیرین پهنک برگ صاف و روی آن پرز دارد. در اپیدرم سطح بالایی پهنک برگ، تعداد بسیار زیادی سلول های پیازی شکل دیده می شود که در هوای گرم این سلول ها آب خود را از دست می دهند و پهنک برگ به طرف داخل خود پیچ می خورد وبه همین دلیل سطح تعرق به وسیله برگها به مقدار خیلی زیادی کاهش می یابد و مقاومت گیاه نسبت به تشنگی افزایش می یابد. هنگامی که رطوبت دوباره به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار گیرد برگها به حالت اولیه خود بر می گردند.

تعداد برگها از خصوصیات تقریباً ثابت هر هیبرید می باشد و بین 6 تا 8 در ارقام زودرس و تا 48 در ارقام خیلی دیر رس است و تحت تاثیر شرایط محیطی  مانند: گرما، طول دوره رشد، کاهش می یابد ولی تعداد برگ ها ثابت باقی می ماند. بین تعداد برگ ها در ساقه اصلی و طول دوره رشد گیاه رابطه مثبتی بدین صورت وجود دارد که«تعداد برگ ها در هیبریدهای دیررس بیشتر از هیبریدهای زودرس می باشد(نورمحمدی و همکاران، 1384).

1-4-3-3- گل آذین

ذرت گیاهی یک پایه دگر گرده افشان ، گل آذین نر به صورت یک پانیکوول غیر متراکم  می باشد، که برروی آخرین گره بالایی ساقه قرار دارد. طول آن 15 تا 40 سانتیمتر و دارای 10تا 40 انشعاب می باشد. سنبلچه ها به صورت جفتی می باشند، چنان که یکی از بدون دمگل و دیگری با دمگل است. هر گلچه نر ذرت در برگیرنده سه پرچم است، هر پرچم می تواند تا 2000 دانه گرده تولید کند(اندازه دانه گرده ذرت بزرگتر از سایر غلات است)، به نحوی که تعداد دانه های گرده یک گل آذبین به حدود 25 میلیون و حنتی خیلی بیشتر ممکن برسد. گل آذین نر (گل تاجی) قبل از بلال ظاهر می شود(نورمحمدی و همکاران، 1384).

گل آذین ماده یا سنبله ماده یا بلال که بوسیله برگهای تغییر شکل یافته احاطه شده است از جوانه های جانبی واقع بر روی گره های  ساقه ظاهر می شود تعداد گل آذین ماده (بلال) در ارقام اصلاح شده معمولاً یک عدد است. معمولاً گره انتهایی ساقه دارای جوانه های تولید کننده بلال هستند(نورمحمدی و همکاران، 1384).

گل آذین ذرت از گل آذین گندم و جو متمایز است و اندام های نر و ماده آن بر یک بوته قرار گرفته اند. اندام نر ذرت که گل تاجی[8] نامیده می شود، به صورت خوشه[9] در بخش انتهایی بوته قرار دارد، تا گرده افشانی به وسیله باد به سهولت انجام گیرد. در هر سنبلک گل تاجی دو گلچه ی نر وجود دارد. گل تاجی قبل از ظاهر شدن در داخل غلاف برگ انتهایی است و پس از کامل شدن رشد به تدریج از غلاف آن خارج می شود. هر گلچه نر ذرت سه پرچم دارد و مادگی در آن تحلیل رفته است و اثری از برون پوشینه[10]و درون پوشینه[11] در آن دیده نمی شود. هر گل تاجی ممکن است بیش از 25 میلیون دانه گرده تولید کند (کالینات، 1983). این تعداد دانه گرده صرف تلقیح حدود 800 تا 1000 بذر می شود. در مرحله گل دهی، هر بوته روزانه تا 10 میلیون دانه ی گرده تولید می کند (کالینات، 1983). گل آذین ماده ی ذرت به صورت سنبله[12] است که به آن بلال گفته می شود. به طور معمول، در ارقام تجاری بیش از یک بلال تولید نمی شود ولی آغازه تا 8 بلال در جوانه های جانبی هر ساقه ذرت ممکن است تشکیل شود (کالینات، 1983).

انسان مملوک و سنّت مالکیت انسانی بر انسانی دیگر. رسم برده‌داری که مطابق آن یک انسان موضوع مالکیت انسان دیگر قرار می‌گرفته، با سابقه‌ای دیرین در تمدن بشری، در فرهنگ و تمدن اسلامی نیز مطرح بوده است.

لفظ رایج برای «برده» در زبان عربی، «عَبد» است، (شایعترین صیغه‌ی جمع آن در این معنی «عَبید» است؛ با این‌همه، در قرآن کریم، نور: 32، «عِباد» آمده است. )، و به تعبیر دقیق‌تر،  برای «برده‌ی مرد» بوده است، و به «برده‌ی زن»، «اَمَة» (جمع آن: اِماء) می‌گفته‌اند. هر دو لفظ از واژگان سامی باستان‌اند و در زبان عبریِ تورات نیز در همین معنی به کار رفته‌اند. در زبان ادبی عربی، اسم جنس «رقیق»، بر «برده»، در مفرد و مذکّر و مرجوع کنید به نث و در اسم جمع، اطلاق می‌شود. این لفظ، در قرآن کریم نیامده است، اما به جای آن لفظ «رَقَبَه» (به معنای «گردن، قفا») به کار رفته است (از جمله در سورة مائده: 89) و قرآن عبارت کنایی «ما مَلَکَت اَیمانُکُم» (مثلاً در سوره‌ی نساء: 36) را به کار می‌برد؛ «عَبداً مَملوکاً» (نحل: 75) به معنای برده، ناظر به همین عبارت کنایی است. بی‌گمان، صورت اسمی یافتن «مملوک» به معنای «برده» (بعداً به معنای «برده‌ی خانه زاد») از همین تعبیر ناشی شده است.

پیش از اسلام، بردگی در عربستان، مانند دیگر سرزمین‌های جهان باستان و پیش از عصر میانه، رایج بوده است. اما با معلومات پراکنده‌ای که درباره‌ی این دوره در دست است، نمی توان با اطمینان به بیش‌تر مسایل این نهاد اجتماعی پاسخ داد.

در آستانه‌ی هجرت، اکثریت بردگان عربستان غربی، یعنی کالایی بازرگانی که در مکّه فراوان بود و سوداگرانی چون عبدالله جُدعان از فروش آن ثروت می‌اندوختند، زنگیان حبشی بودند که عده‌ای از آنان بعداً هسته‌ی پاسداران مکّه به نام «احابیش» را تشکیل دادند. بلال، نخستین اذان‌گوی اسلام، از همین بردگان بود. بی‌گمان کاروانیان عرب، بردگان سفیدپوستِ عرب نژاد را، که شمارشان بسی کم‌تر بود، باخود می‌آوردند یا بادیه نشینان عرب این‌گونه بردگان را به اسیری می‌گرفتند. برای نفی وجود بردگان عرب نژاد هیچ دلیلی در دست نیست، هر چند بازخرید اسیران در میان قبایل بادیه نشین کاملاً رواج داشته است. شاهد مثال موثّق آن، زید بن حارثه‌ی کَلبی است که بعدها پسرخوانده‌ی حضرت محمد (ص) شد. اما درباره‌ی برده گرفتن افراد در ازای دَین یا فروش کودکان به دست اولیای آنان شاهدی در دست نیست؛ روایات متأخّر و نادری که این قبیل حوادث در آن‌ ها نقل شده. در رسم و عادت عامّه‌ی عرب پیش از اسلام، احتمالاً میان دو طایفه از بردگان تمایزی وجود داشته که دارای ریشه‌ای سامی و بسیار کهنسال است و چه بسا هیچ‌گاه در قانونی مدوّن انعکاس نیافته باشد، و قرآن به‌دفعات، آزاد کردن برده را کاری پُر ارج (بِرّ) می‌خواند (بقره: 177؛ بلد: 13)، مصرف زکات را در این راه روا می‌شمارد (توبه: 60) یا کفّاره‌ی برخی از گناهان مانند قتل غیرعمد (نساء: 92) و سوگند دروغ را آزاد کردن بردگان قرار می‌دهد (مائده: 89). به مکاتبه (آزاد کردن برده با قرارداد) باید به آسانی رضا داد (نور: 33). با برده‌ای که آزاده نشده باشد باید با احسان رفتار کرد (نساء: 36). علاوه بر این‌ها، شرف انسانی برده در احکامی که با مناسبات اجتماعی از نوع روابط جنسی پیوند دارند جلوه‌گر است. پیش از این به حرمت واداشتن زنان برده به خودفروشی (نور: 33) اشاره کردیم؛ زن یا شوهر دادن بردگانِ «صالح» تکلیف اخلاقی صاحبان آنان است (نور: 32)؛ حتی ازدواج مرد یا زن مسلمان آزاد با برده‌ی مسلمان، اگر لازم باشد، جایز است (بقره: 221؛ نساء: 25)؛ برده‌ی زن که با مرد آزاد، البته با اجازه‌ی صاحبش، ازدواج کند حق «صداق مناسب» دارد.

اجر اخروی مضاعف به کسی وعده داده شده است که کنیز خود را سواد آموزد، وی را آزاد سازد و او را به زنی بگیرد. در حدیثی مشهور چنین آمده است: «آن‌که برده‌ی «مسلمان» خود را آزاد سازد، خداوند او را، عضو در اِزای عضو، از دوزخ می‌رهاند.» در مقابل، برده مکلّف است که صادقانه خدمت کند. وی «نگهبان دارایی خواجه‌ی خویش» است و باید در عقبی حساب آن را پس بدهد.

بیان مسأله

یکی از شبهاتی که دشمنان اسلام در ذهن جوانان پدید آورده‌اند موضوع برده‌داری است.

می‌گویند اگر اسلام یک دین جهانی است و برای تمام اعصار شایستگی دارد چرا بردگی را مباح شمرده است؟

گر چه پیامبر(ص) و امامان(ع) برده‌داری را ظاهرا پذیرفته‌اند و به طور صریح تحریم نفرموده‌اند، ولی اسلام به طور تدریجی طرح خاصی برای آزادی بردگان ارائه داده‌است. آن‌چه غالبا مورد توجه مردم قرار نمی‌گیرد این است که، اگر نظام غلطی در بافت جامعه‌ای وارد گردد، ریشه کن کردن آن نیاز به زمان بندی دارد، و هر حرکت حساب نشده‌ای نتیجه‌ی معکوس خواهد داشت، درست مانند انسانی که به یک بیماری خطرناک مبتلا شده و بیماریش کاملا رشد نموده است، و یا مانند شخص معتادی که ده‌ها سال به اعتیاد خو گرفته، در این گونه موارد، برای نجات آنان، باید از برنامه‌های زمان بندی شده استفاده کرد.

حال اگر اسلام طی یک فرمان عمومی‌دستور می‌داد همه‌ی بردگان آن زمان را آزاد کنند، چه بسا بیش‌تر آنان تلف و نابود می‌شدند در حالی‌که بخش مهمی از جامعه آن روز را بردگان تشکیل می‌دادند، آن‌ ها نه کسب و کار مستقلی داشتند و نه خانه و کاشانه‌ای و نه وسیله‌ای برای ادامه‌ی زندگی. اگر در یک زمان همه آزاد می‌شدند یک جمعیت عظیم بیکار در جامعه ظاهر می‌گشت که هم زندگی خودش به خطر می‌افتاد و هم ممکن بود نظم جامعه مختل گردد و نیز به هنگام احتیاج و محرومیت، به همه جا حمله‌ور می‌شدند و کشت و کشتار راه می‌افتاد. (تفسیر نمونه، ج 21، ص  416 ).

طرح اسلام برای آزادی بردگان:

این طرح در چند ماده به طور خلاصه عرضه می‌گردد:

اصل اول: بستن سرچشمه های بردگی.

زیرا در طول تاریخ از راه های متعددی مردم را به بردگی می‌کشاندند:

1- اسرای جنگی

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

2- بدهکارانی که قدرت پرداخت ندارند

3- زور و غلبه مجوز برده‌گیری بوده است

4- کشورهای قدرتمند افراد خود را به همراه سلاح به کشورهای عقب مانده می‌فروختند.

اسلام جلو تمام این راه‌ها را جز اسیران جنگی که آن هم جنبه‌ی الزامی ندارد گرفته است، و اسیران را هم بی قید و شرط و یا با پرداخت فدیه و با سواد کردن چند نفر آزاد می‌کرده است.

اصل دوم: گشودن دریچه های آزادی.

یکی از مصارف زکات را آزادی بردگان قرار داده‌است.

مکاتبه‌ی بین مولا و برده (قرار داد کتبی) جهت آزادی راه دیگر آزادی می‌باشد.

اسلام آزادی بردگان را یک عبادت الهی شمرده است، و پیشوایان اسلام مانند حضرت علی(ع) که هزار برده را با دست‌رنج خود آزاد کرده است، در این راه پیش قدم بوده‌اند.

پیشوایان اسلام برده خود را با کم‌ترین بهانه ای آزاد می‌کرده‌اند تا سرمشقی برای دیگران باشند تا آن‌جا که حضرت امام باقر(ع) به جهت تشویق از انجام کار نیکی، برده‌اش را آزاد کرده و فرموده است: “انت حر” تو آزادی.

در برخی روایات آمده است که برده پس از هفت سال خود به خود آزاد است.

اگر مالک برده‌ای، بخشی از او را آزاد کرده بقیه‌ی او هم آزاد است.

مالک از کنیز خود صاحب فرزند گردد، فروختن آن کنیز جایز نیست و از سهم الارث فرزند آزاد می‌گردد.

کفاره‌ی بسیاری از تخلفات آزادی بردگان است.

پاره‌ای از مجازات‌های سخت را اگر مالک نسبت به برده‌اش اعمال کند برده آزاد می‌گردد.

اصل سوم: احیای شخصیت بردگان است.

در دوران برزخی که بردگان مسیر خود را طبق برنامه‌ی حساب شده‌ی اسلام به سوی آزادی می‌پیمایند، اسلام برای حقوق آن‌ ها اقدامات وسیعی کرده است و شخصیت آن‌ ها را احیاء کرده است.

در عصر پیغمبر(ص) مقامات برجسته‌ای از فرماندهان لشکر گرفته تا پست‌های حساس دیگر به بردگان آزاد شده، سپرده شده بود. بسیاری از صحابه‌ی حضرت رسول (ص) برده‌های آزاد شده بودند، مانند بلال، سلمان، عمار یاسر و قنبر. حتی بعد از غزوه‌ی بنی المصطلق، پیامبر(ص) با یکی از کنیزهای آزاد شده ازدواج کرد و این امر باعث آزادی تمام اسیران جنگی آن قبیله شد.

اصل چهارم: رفتار انسانی با بردگان.

در اسلام دستورات فراوانی صادر شده است که با بردگان با مدارا رفتار گردد تا آن‌جا که آن‌ ها را شریک در زندگی صاحبان خود قرار داده‌است. و رسول مکرم اسلام(ص) دستور داد هر کس که برادرش زیر دست اوست باید بداند که از غذا و لباسی که خود استفاده می‌کند او را برخوردار سازد. که حضرت علی و ائمه‌ی طاهرین علیهم السلام نمونه بارز این عمل انسانی بوده‌اند.

اصل پنجم: اسلام بدترین کار را انسان فروشی می‌داند.

لذا پیغمبر اسلام(ص) فرموده است:

«شَرُّ النَّاسِ مَنْ بَاعَ النَّاسَ» (الکافی، ج 5، ص 114).

 این بود برنامه‌ی اسلام جهت آزادی بردگان (تفسیر نمونه، ج 21، ص 422-420).

احکام بردگی:

احکام برده در فقه اسلامی نیز زیاد است به طوری که نزدیک به یک جلد از کتاب جواهر به آن اختصاص دارد حتی بعضی از مسایل آن در جلدهای دیگر مورد بحث قرار گرفته است. و به طور خلاصه به برخی از مسایل مهم آن اشاره می‌کنیم:

مسایل و احکام آزادی بردگان

راه‌های آزادی بردگان عبارتند از:

1- تدبیر: که مولا و صاحب برده می‌گوید:

«انتَ حّرٌ بعدَ وفاتی»

«تو بعد از مرگ من آزادی»

به منظور دستیابی به تولید غذا در یک سطح مطلوب، استفاده از کودهای شیمیایی و بهبود حاصلخیزی خاک از راهبردهای ضروری به شمار می‌روند. تخمین زده شده که 60 درصد زمین های زیر کشت دچار کمبود عناصر غذایی و مشکل سمیت عناصر هستند و در حدود 50 درصد جمعیت دنیا اکنون از کمبود عناصر ریز مغذی رنج می برند (کاکمک،2001). علاوه بر این تخمین زده شده که برای رفع نیاز غذایی آینده کل مصرف کودها از 133 میلیون تن در سال 1993 به حدود 200 میلیون تن در سال 2030 افزایش یابد(سازمان خوار بار کشاورز،2000). این خط مشی سبب شده که تحقیق روی تغذیه گیاهی در بالاترین اولویت در علوم کشاورزی قرار گیرد تا نیاز غذایی با کیفیت را در هزاره اخیر برطرف سازد.

نگرانی عمومی در رابطه کیفیت محیط وبهره وری طولانی مدت از اکوسیستم های کشاورزی نیاز به توسعه و استفاده ازراهبردهای مدیریتی برای حفظ حاصلخیزی خاک در یک سطح مناسب و بدون زوال منابع خاک و آب را مورد تأکید قرار داده است. (فاجریا و همکاران، 1997).

یکی از راه های افزایش راندمان تولید در واحد سطح، مدیریت حاصلخیزی خاک و تقویت آن از طریق مصرف متعادل و متناسب کودهای شیمیایی و آلی در کشور ما به دلیل آهکی بودن اراضی، میزان کم مواد آلی خاک، حلالیت کم عناصر غذایی در PH بالا، وجود یون های کربنات و بی کربنات درآب های آبیاری ومصرف زیاد فسفر در طی بیست سال گذشته کمبود عناصر به ویژه آهن،روی، منگنز و بر در اغلب مزارع و باغ ها عمومیت دارد.

به دلیل وجود همین کمبودها، عملکرد محصولات کشاورزی کم بوده ولطمات زیادی از لحاظ اقتصادی متوجه کشاورزان و بهره برداران بخش نموده است و از طرف دیگر مصرف کنندگان این محصولات نیز به لحاظ کیفیت پایین آن ها، دچار سوء تغذیه هستند و براساس اظهارات ملکوتی و طهرانی (1384)کم خونی ایرانی از نوعی کم خونی است که در اثر کمبود آهن همراه با کمبود روی ایجاد می‌شود و در کشور گسترش زیادی دارد. حال یکی از راه های افزایش محصولات کشاورزی و نیز افزایش کیفیت آنها، استفاده از عناصر ریز مغذی به ویژه آهن و روی می باشد. بعد از نیتروژن ، فسفر و پتاسیم کمبود روی عامل اصلی کاهش تولید و عملکرد برنج می باشد. (فاجریا و همکاران، 2002).

تحقیق حاضر نیز بر همبستگی عملکرد محصول برنج در اراضی استان ک. ب با میزان قابل استفاده عناصر روی و  آهن در خاک تأکید دارد که بتواند با شناسایی رابطه بین مقدار عناصر و عملکرد برنج رقم چمپا بر افزایش عملکرد محصول برنج و بالاترین کیفیت آن مؤثر باشد.

اهداف تحقیق:

–    تعیین همبستگی میزان آهن قابل جذب گیاه با عملکرد برنج رقم چمپا

–    تعیین همبستگی میزان روی قابل جذب گیاه با عملکرد برنج رقم چمپا

–    تعیین همبستگی میزان فسفر، نیتروژن و پتاسیم با عملکرد برنج رقم چمپا

–    تعیین این که کدام یک از این دو عنصر تأثیر بیشتری در عملکرد برنج رقم چمپا دارد.

–    ارائه راه کارهای مؤثر در افزایش قابلیت دسترسی این دو عنصر در کشت شالی در استان کهگیلویه و بویر احمد.

1-کلیات

1-1-       سابقه برنج کاری در ایران

زراعت برنج در ایران از سالیان دور معمول بوده و تاریخ کشاورزی نمایانگر آن است که در زمان هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان برنج زارهای وسیعی داشته است. نام

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 اصلی برنج در ایران از کلمه ورنج و یارنج گرفته شده و در طول تاریخ به تدریج به برنج تبدیل گردیده است. اکثر مردم ایران از برنج در تهیه غذاهای خود استفاده می نمایند. علاوه بر غذای اصلی از برنج در صنایع الکل گیری، پارچه بافی(برای آهار پارچه) و تهیه نشاسته نیز استفاده می‌گردد. از کاه برنج برای تعلیف دام ها و پوشش سقف خانه ها استفاده می‌گردد. ساقه های این گیاه در صنعت کاغذ سازی و صنایع دستی نیز به کار می‌رود. (خدابنده، 1382).

1-2-      سطح زیر کشت برنج جهان و ایران

برنج گیاهی است که به علت نیاز زیادی که اغلب مردم جهان به آن دارند، در بین غلات، بعد از گندم، در سطح بسیار وسیعی از زمین های زراعی کشورهای مختلف جهان کشت می‌گردد. سطح زیر کشت برنج در دنیا کمتر از گندم بوده، لکن مقدار تولید آن تقریباً با گندم برابر می باشد. جمع سطح زیر کشت برنج در جهان 144493000 هکتار در سال 1985 با مقدار تولید 472714700تن و متوسط عملکرد 3272 کیلو گرم در هکتار بوده است. آسیا بیشترین سطح زیر کشت برنج را دارد. هندوستان، چین، بنگلادش بیشترین سطح زیر کشت برنج را دارند. ایران در سال 1985 سطح زیر کشت حدود 480 هزار هکتار با مقدار تولید 1775000 تن و میانگین تولید در واحد سطح 3698 کیلو گرم در هکتار داشته است (کاظمی اربط،1378).

1-3-     مشخصات گیاه شناسی برنج

برنج یکی از گیاهان مهم تیره غلات می باشد و دارای جنس و گونه های زیادی است که مهمترین جنس آن ORYZA و گونه زراعتی آن SATIVA است. برنج گیاهی یک ساله و علفی است و ریشه های آن افشان و قوی بوده که معمولاً در لایه فوقانی خاک و در عمق 20تا 25 سانتی متری قرار می گیرند. ارتفاع بوته برنج در ارقام مختلف از 50 تا 150 سانتی متر تغییر می نماید.

برگ های برنج مانند گیاهان تیره غلات، یک درمیان و به طور متناوب در روی ساقه قرار دارند. تعداد برگ بر روی ساقه در انواع مختلف برنج متفاوت می باشند. در انواع زودرس در روی هر ساقه حدود 15-14 برگ و در انواع دیررس معمولاً 19-18 برگ به وجود می آید. پانیکول برنج (خوشه سنبل) در انتهای ساقه قرار دارد. دانه برنج به همراه پوشینه آن، مجموعاً شلتوک نام دارند. این گیاه خود گشن است.

جنس ORYZA شامل برنج های قابل کشت بوده که برای تهیه خوراک انسان و مصارف صنعتی کاشته می‌شود. این جنس دارای چند گونه است که گونه O.sativa شامل تمام برنج هایی است که در مناطق مختلف آسیا، اروپا و آمریکا کاشته شده و برای ادامه رشد به آب زیاد احتیاج دارند و مبدأ آن ها نیز از هندوستان و چین می باشد.

برنج  هایی که در ایران کاشت می شوند در این گونه قرار دارند.

دانه برنج از مواد مختلفی تشکیل شده که مهمترین آن ها نشاسته وقند است. در این دانه ویتامین های A، تیامین (ویتامین B )، ریبوفلاوین (ویتامین B2) و نیاسین وجود دارد و همچنین اسیدهای چرب مانند اسید الولئیک ، اسید لینولئیک و اسید پالمیتیک نیز در دانه برنج یافت می‌شود(علیزاده و عسیوند، 1384).

 رشد روز افزون جمعیت جهان، همگام با گسترش فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی در جهت افزایش تأمین مواد غذایی از یک سو و خشکسالی‌های پی در پی در سال‌های اخیر از سوی دیگر، موجب شده است که منابع موجود آب شیرین در اکثر کشورهای واقع در کمربند مناطق خشک به اوج بهره ­برداری خود برسد و بالطبع فشار بیش از اندازه به منابع آب وارد آید. ایران جزء کشورهایی است که برداشت آب از منابع آب زیرزمینی آن در مقایسه با سایر کشورها به مراتب بیشتر است لذا در شرایطی که کشور به شدت از لحاظ کمبود منابع آب شیرین رنج می‌برد و در دراز مدت بحران منابع آب به صورت یک مسأله جدی مطرح است، بنابراین توجه به منابع غیر متعارف آب یک ضرورت اجتناب ناپذیر می‌باشد (عابدی و همكاران، 1378). هرچند مواد و عناصر موجود در پساب فاضلاب بسیار قابل توجه بوده و بررسی کلیه آن‌ ها امری مشکل است، لیکن تعدادی از نمایه‌های شیمیایی و فیزیکی برای آن در نظر گرفته شده که قبل از استفاده برای کشاورزی بایستی مورد ارزیابی قرار گیرند. (دای و همكاران، 1975). بشر در آغاز حیات خود بر روی کره زمین زندگی غارنشینی را انتخاب کرد و برای تأمین نیازهای غذایی و پوشاک خود اقدام به شکار حیوانات وحشی و جمع‌ آوری گونه‌های گیاهی می‌کرد که برای او ارزش غذایی داشت البته گونه‌های گیاهی در فاصله دور از هم قرار داشتند و به صورت متمرکز و متراکم نبودند. با گذشت زمان و افزایش جمعیت، انسان‌ها که موجودی اجتماعی بودند یکجانشینی و تمدن‌ها را ایجاد کردند و به جای شکار برای به دست آوردن نیازهای غذایی خود اکوسیستم‌های کشاورزی و دامپروری را ایجاد کردند. بشر که موجودی متفکر و خلاق است از همان دوران، با تجربه نه چندان خوبی که داشت تراکم را در حد دلخواه خود انتخاب می‌کرد. شخم با حیوانات به طور سنتی بود. عمق و دفعات شخم چندان مهم نبوده و خبری از کودهای شیمیایی نبود. چون همین کشاورزی سنتی او جوابگوی نیازهای غذایی جمعیت آن دوران بود. به تدریج با افزایش جمعیت سطح زیر کشت را بالا برد ولی افزایش سطح زیر کشت با توجه به انفجار جمعیت، نداشتن ابزار و ماشین‌آلات برای افزایش سطح زیر کشت واقعی، وجود نداشتن کود شیمیایی و نبودن راه علمی برای کنترل آفات و بیماری‌ها چندان کارساز نبود. از این دوران به بعد بشر افزایش تولید در واحد سطح را احساس کرد؛ زیرا او موجودی متفکر بود و باید به طریقی ذهن خود را درگیر تحقیقات در ارتباط با تراکم مناسب، تولید و مصرف بهینه کودهای شیمیایی، ابداع روش‌های مبارزه با آفات و بیماری‌ها و از سوی دیگر ایجاد ماشین‌آلات برای صرفه‌جویی در زمان و افزایش سرعت کار خود در ارتباط با کشاورزی می‌کرد. چون با افزایش جمعیت و ایجاد زندگی شهرنشینی و ساخت منازل و ساختمان‌ها و از سوی دیگر در اثر فرسایش‌های آبی و خاکی از سطح زمین‌های کشاورزی در واحد سطح کاسته شد؛ بنابراین از همان زمان تاکنون برای هر گیاهی تحقیقات مستقلی در محورهای مختلف از جمله به نژادی- تراکم- مصرف بهینه کودهای شیمیایی- ابداع روش‌های مبارزه با آفات و بیماری‌ها و غیره آغاز شد تا بجای افزایش سطح زیر کشت، تولید در واحد سطح افزایش یابد.

1-2- اهمیت تحقیق

1-3- فرضیه‌های تحقیق:

1-کاربرد پساب فاضلاب با نسبت‌های مختلف اثر معنی‌داری بر رشد و نمو، جو دارد.

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

2-کاربرد پساب فاضلاب با نسبت‌های مختلف اثر معنی‌داری بر میزان پتاسیم در برگ دارد.              

3- کاربرد پساب فاضلاب با نسبت‌های مختلف اثر معنی‌داری بر میزان منیزیم در برگ دارد.

 1-4- اهداف تحقیق:

1- بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف پساب فاضلاب بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه جو

2- بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف پساب فاضلاب بر میزان عناصر غذایی در برگ               

3- تعیین مناسب‌ترین مقدار  پساب فاضلاب برای دستیابی به حداکثر عملکرد گیاه جو

1-5- سوابق پژوهش

1-5-1- تاریخچه:

جو یکی از قدیمی‌ترین گیاهان زراعی می‌باشد که توسط انسان اهلی شده و در نقاطی از خاور نزدیک که کاوش‌های باستان شناسی صورت گرفته همیشه با گندم امر و آین کورن دیده شده است (نور محمدی 1380). قدیمی‌ترین جو از ارقام دو ردیفه وحشی می‌باشد که در حفاری‌های جنوب اروپا به دست آمده و معلوم شده که در عصر حجر کشت شده است (خدابنده 1369). هارلان عقیده دارد که عموم جوهای وحشی و اهلی یک گیاه منقرض شده‌ای بوده است که در منطقه‌ای که هم اکنون هور درام اسپنانئوم دیده می‌شود روییده است. این منطقه از کوه‌های زاگرس در غرب ایران و در سرتاسر جنوب ترکیه و سمت فلسطین امتداد دارد (نور محمدی 1380). نام جو در ایران از کلمه Jav که در زبان پهلوی به این گیاه اطلاق می‌شده گرفته شده است و در هند Jvu نام دارد (خدابنده 1369).

2- خاور نزدیک: که شامل آناتولی، سوریه و فلسطین می‌باشد این منطقه مبدأ جوهای دو  ردیفه بوده و دارای فرم‌های پاییزه بهاره و حد واسط است.

3- آفریقا (اتیوپی) در این ناحیه فقط فرم‌های بهاره و حد واسط دیده می‌شود.

1-6- سطح زیر کشت و میزان تولید جو:

جو چهارمین غله مهم دنیا بعد از گندم، ذرت و برنج بوده و تولید آن دو پنجم محصول تولیدی گندم می‌باشد. در سال 1996 سطح زیر کشت جود در دنیا معادل 67 میلیون هکتار و تولید جهانی آن معادل 156 میلیون تن بوده است (فائو 1996). سطح زیر کشت جود در ایران در دهه اخیر افزایشی معادل 2/1 میلیون هکتار داشته و برابر 76/1 میلیون هکتار و کل تولید آن 3 میلیون تن بوده است (فائو 1996).

این گیاه در مقایسه با سایر گیاهان زراعی در محدوده وسیع‌تری از شرایط محیطی رشد و نمو می کند و بیشترین تولید جهانی جو در مناطقی صورت می‌گیرد که برای تولید سایر غلات عمده آب و هوای نامساعدتری دارند. اهمیت و جایگاه جو در کشاورزی مدرن روز به روز افزوده شده، بطوریکه طی دو دهه اخیر رشد سطح زیر کشت آن سریع‌تر از گندم و برنج بوده و تولید و عملکرد آن نیز سریع‌تر از برنج افزایش یافته است (پوهلمن 1985).

افزایش محصول در جو با توجه به اهمیت آن در تغذیه دام و طیور که به طور غیر مستقیم از طریق فرآورده‌های پروتئینی و لبنی، در تغذیه انسان مؤثر است، از برنامه‌های ضروری مملکت ما می‌باشد، به خصوص با توجه به اینکه کشور با کمبود این غله روبرو بوده و قیمت آن نیز بالا می‌باشد. وسعت مراتع ایران از 90 میلیون هکتار به 86 میلیون هکتار رسیده است. در حال حاضر 83 میلیون واحد دامی در کل کشور به مراتع اتکا دارند.

این در حالی است که ظرفیت مراتع کشور جوابگوی نیاز 37 میلیون واحد دامی می‌باشد. درحالی‌که وسعت مراتع کشور 86 میلیون می‌باشد از این میزان 6 میلیون هکتار جزو مراتع متراکم با پوشش گیاهی بالای 50 درصد 20 میلیون هکتار نیمه متراکم با پوشش 25 تا 50 درصد و 56 میلیون هکتار در زمره مراتع فقیرند که پوشش گیاهی آن‌ ها زیر 25 درصد است. بر اساس آخرین آمار سال 1384 سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، طبقه‌بندی مراتع از نظر 3/9 میلیون هکتار مرتع خوب (33/10) درصد و 3/37 میلیون هکتار مرتع متوسط تا فقر (45/41) درصد و 4/43 میلیون هکتار مرتع فقر تا خیلی فقیر (45/48 درصد) جمعاً        به همان وسعت قبلی 90 میلیون هکتار و دارای تولیدی برابر با 7/10 میلیون تن علوفه خشک قابل بهره‌برداری مجاز و یا 8/5 میلیون تن T.D.N علوفه مجاز ارزیابی شده بود.

حبوبات بعد از غلات، یکی از مهم ترین منابع غذایی بشر و لوبیا از مهم ترین حبوبات جهان محسوب می شود. در بین حبوبات آبی، لوبیا از نظر سطح زیر کشت مقام اول را در ایران دارد. لوبیا یکی از منابع مهم پروتئین و تولید انرژی برای انسان است. انواع لوبیا 20 تا 25 درصد پروتئین داشته و می توانند جایگزین مناسبی برای پروتئین حیوانی باشند. بزرگترین کشور های تولید کننده لوبیا آمریکا، برزیل، مکزیک و چین می باشند (عزیزی و همکاران، 1388).

یکی از عوامل محدود کننده رشد گیاهان از جمله لوبیا، کمبود رطوبت خاک است. در واقع لوبیا گیاهی است که بالاترین عملکرد آن در زمانی حاصل می شود که شرایط محیطی و آبی در تمام مراحل رشد برای گیاه مطلوب باشد. در حال حاضر آنچه باید در مقابله با خشکی انجام داد مدیریت آن است. اعمال مدیریت صحیح و بکارگیری فن های پیشرفته به منظور حفظ ذخیره رطوبتی خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک، از جمله اقدامات موثر برای افزایش راندمان آبیاری و در نتیجه بهبود بهره برداری از منابع محدود آب کشور است. توجه به شیوه ها و روش های جدید آبیاری و روش های به زراعی برای بکارگیری هر نوع تمهیدات با هدف استفاده بهینه از منابع آب موجود، جهت دست یافتن به حداکثر تولید در امر کشاورزی مسئله ای اجتناب ناپذیر و ضروری است. این امر زمانی تحقق پیدا می کند که با مدیریت صحیح آب و خاک و استفاده از فنون پیشرفته قادر به حفظ و ذخیره بارندگی ها باشیم. کاربرد و اختلاط برخی مواد نظیر بقایای گیاهی، کودهای دامی، کمپوست و هیدروژل های پلیمر سوپر جاذب می تواند با قابلیت نگهداری و ذخیره سازی آب را در خاک افزایش دهد.

1-2- فرضیات

1- کاربرد دور آبیاری با زمان های مختلف می تواند اثر معنی داری بر رشد و نمو، عملکرد گیاه لوبیاداشته باشد.

2- کاربرد سولفات پتاسیم به نسبت های مختلف می تواند اثر معنی داری بر رشد و نمو،

     عملکرد گیاه لوبیا داشته باشد.

3- کاربرد دور آبیاری و سولفات پتاسیم می تواند بر رشد و نمو، عملکرد و اجزای عملكرد لوبیا برهمکنش معنی داری داشته باشد.

1-3- اهداف تحقیق

1- بررسی اثر کاربرد زمان های مختلف دور آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه لوبیا

2-  بررسی اثر کاربرد مقادیر مختلف کود سولفات پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه لوبیا

3- تعیین مناسب ترین تیمار کودی سولفات پتاسیم و دور آبیاری برای دستیابی به حداکثر

     عملکرد گیاه لوبیا

1-4- کلیات

1-4-1- حبوبات

1-4-2- لوبیا

لوبیا یکی از حبوبات مهم است که دارای 20تا 25 درصد پروتئین می باشد و طبق گزارش دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی 88-1387 سطح زیر کشت لوبیا در کل کشور اعم از آبی و دیم 93888 هکتار و تولید آن 37/181372 تن بوده است. خشکی یکی از مهمترین فاکتور های محدود کننده تولید محصولات در سراسر جهان می باشد. در حبوبات دوره رشد غلاف و سرعت پیری برگ ها با شروع تنش آب و افزایش درجه حرارت محدود کننده رشد، افزایش می یابد. در صورت فراهمی رطوبت، رشد غلاف  ها و بلوغ آنها در یک دوره طولانی تر انجام می شود و برگ ها با سرعتی آهسته تر پیر می شوند.

لوبیا با نام علمی Phaseolus vulgaris یک از مهمترین حبوبات می باشد. منشاء این گیاه در آمریکای مرکزی و جنوبی می باشد. این گیاه دارای 5 گونه زراعی و در حدود 50 گونه وحشی می باشد. گونه های زراعی آن شامل،  Ph.vulgaris ،   Ph. coccineus ،lunatus   Ph.  ،   Ph. Acutifolius،  Ph. polyanthus  . همه لوبیاهای خشک

که در ایران کشت می گردند از جنس و گونه  Phaseolus vulgaris  می باشند.

لوبیا چشم بلبلی با نام علمی Vigna unguiculataو جنس  Vigna دارای شش زیر جنس و یک گونه به نام Vigna nervosa می باشد. این گونه دارای چهار زیر گونه زراعی، شامل

Unguiculata، Biflora، Sequipedali و Texfilis می باشد.

لوبیا گیاهی گرما دوست است و برخی ارقام آن نسبت به طول روز بی تفاوت و بعضی دیگر روز کوتاه می باشند. این گیاه خودگشن است و سیستم ریشه ای نازک و باریک دارد (دوبیتز و ماهالا، 1999). برای رشد کامل لوبیا 130-120 روز وقت لازم است. از حدود 39- 26 روز پس از کاشت چنانچه طول روز بین 18-10 ساعت باشد، تولید آن به شدت کاهش می یابد، ولی در طی پر شدن غلاف و گلدهی، به هوای خشک حساس است. بهترین مناطق کشت آن مناطقی است که در آخر فصل رشد آن، بارندگی

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 صورت نگیرد (کوچکی و بنایان اول، 1386).

لوبیا دارای سیستم ریشه های جانبی می باشد که بیشتر در نزدیک سطح خاک به وجود می آیند در روی ریشه های کوچک لوبیا غده های قهوه ای رنگ نا منظم تثبیت کننده ازت جا گرفته و به صورت مجتمعی در آمده اند. ساقه های لوبیا باریک، زاویه دار و راه راه که مقطع آن تقریباً چهار گوش و گاهی همراه با خطوط ارغوانی رنگ است. در روی ساقه های لوبیا برگ های مرکب سه برگچه ای  به صورت متناوب در روی دمبرگ بلندی قرار گرفته اند. دمبرگ لوبیا در قاعده به وسیله استیپول کوچک نوک داری احاطه شده است. برگچه های لوبیا، کرک دار، پهن و به تدریج به طرف قاعده باریک می گردد، در حالی که شکل برگچه ها به طرف رأس باریک منتهی می شود برگچه وسطی لوبیا بزرگ ترین برگچه بوده و به وسیله دو استیپول احاطه می گردد در حالی که دو برگچه جانبی هر یک دارای یک استیپول می باشد. گل های لوبیا خوشه ای بوده بدین معنی که تعداد زیادی گل در امتداد دمگل قرار گرفته و هر گل به وسیله برگک های تقریباً مدور احاطه شده است. هر گل شامل کاسه گل که سه یا پنج قسمتی است و جام گل که سفید یا ارغوانی است می باشد. تخمدان کوچک و کرک دار می باشد. لوبیا گیاهی است یک ساله و بهاره که دارای یک شکل بوته ای و یک شکل بالا رونده است (دوبتز و ماهالا، 1999).

در شرایط گرمسیری و نیمه گرمسیری، لوبیا را در انواع خاک ها کشت می کنند اما قادر به رشد در خاک های رسی با بافت سنگین که سطح سفره آب زیر زمینی در آنها بالا باشد، نیست. شوری زیاد خاک به طور قابل توجهی باعث کاهش لوبیا می شود. ارقام متفاوت از نظر تثبیت ازت با هم فرق دارند. این اختلافات تا حدی به علت تفاوت در انتقال و اختصاص کربوهیدرات های غیر ساختمانی به گره ها در واریته های متفاوت است. در بسیاری از نقاط جهان، عملکرد لوبیا را می توان به طور قابل توجهی از طریق بهبود عملیات زراعی، افزایش داد. تاریخ کاشت، مقدار بذر فواصل و عمق کاشت مناسب همراه با مدیریت خوب آبیاری، استفاده از کود و کنترل آفات، بیماری و علف هرز، همگی در به حداکثر رساندن عملکرد لوبیا سهیم هستند (کوچکی و بنایان اول، 1386).

1-5- مشخصات گیاه شناسی لوبیا

لوبیا با نام علمی Phaseolus vulgaris و نام انگلیسی Common bean یکی از مهم ترین حبوبات می باشد که نقش به سزایی در تأمین مواد پروتئینی و تولید کالری مورد نیاز انسان دارد و دارای جایگاه ویژه ای از نظر تغذیه ای و اقتصادی می باشد.

لوبیا گیاهی یک ساله است که دارای یک ریشه اصلی بوده که تا عمق 70-35 سانتیمتری زمین نفوذ می کند و دارای چندین ریشه جانبی و فرعی نیز می باشد که تا عمق 20-15 سانتیمتری توسعه می یابند. بر روی ریشه های فرعی و جانبی لوبیا غده های تثبیت کننده ازت تشکیل می گردند. این گیاه دارای ساقه باریک، بندبند و زاویه دار بوده که به فرم های مختلف ایستاده، بوته ای، رونده و بالا رونده دیده می شود.

 بطور کلی لوبیا از نظر تیپ رشدی دارای 4 تیپ است:

تیپ رشدی 1: کاملا” بوته ای و ایستاده، بدون پیچک و دارای رشد محدود

تیپ رشدی 2: نیمه رونده، بوته ای و تقریبا” ایستاده، با 2-1 پیچک و دارای رشد نامحدود

تیپ رشدی 3: رونده (خوابیده)، با چندین پیچک و دارای رشد نا محدود که اکثر ارقام لوبیاهای ایرانی جزئ این تیپ می باشند.

تیپ رشدی 4: بالارونده (احتیاج به قیم دارد)، با چندین پیچک ودارای رشد نا محدود

برگ های لوبیا مرکب بوده و هر برگ از 3 برگچه تشکیل یافته که توسط دمبرگ بلندی بصورت متناوب روی ساقه قرار می گیرند. برگ ها زبرو دارای کرک های خشنی می باشند که در اثر لمس کردن احساس می شوند. گل آذین بصورت سنبله یا خوشه است. گل ها به رنگ های متنوع از قبیل سفید، صورتی و ارغوانی دیده می شوند. غلاف (میوه) لوبیا کشیده و آویزان بوده و رنگ شکل و طول آنها بسته به ارقام مختلف متفاوت است. غلاف ها پس از رسیدن بوسیله دو شکاف طولی باز شده و دانه ها به بیرون می ریزند دانه ها در ارقام مختلف به اشکال متفاوت قلوه ای، کروی و یا استوانه ای و به رنگ های سفید، قرمز، قهوه ای، کرم با لکه های قرمز و… دیده می شوند، طول غلاف ها بطور متوسط 12-8 سانتیمتر و هر غلاف دارای6-3 بذر می باشد.